Na rynku jest ich dostępna cała masa, a modele, nowe technologie i magiczne modyfikacje mogą przyprawić o zawrót głowy. Buty snowboardowe Mają być ciepłe, wygodne i oczywiście harmonijnie współgrać z kolorem deski i stroju. Jeśli na tym kończą się twoje wymagania, to prawdopodobnie już wkrótce zaliczysz swój życiowy zjazd – do bazy. Jeśli jednak mierzysz wyżej – tych kilka informacji może znacznie ułatwić Ci życie.
Właściwa postawa jest najważniejszym elementem w nauce snowboardingu. To jak kamień węgielny, na którym opierać się będzie twoja technika. To klucz do przyszłego postępu. Natomiast drugi w hierarchii ważności jest dobór sprzętu, a więc przede wszystkim butów. Sama jazda oraz teren w jakim się ona odbywa, poddają twoje ciało działaniu ogromnych sił. Wchodzenie z dużą prędkością w ostre zakręty czy lądowanie po wysokim skoku może na pewne obszary twojego ciała wywołać nacisk będący wielokrotnością wagi ciała. A twoje stopy znajdują się oczywiście na pierwszej linii frontu. Jazda w źle dobranych pochłania dużo więcej energii, a zmęczenie, tak fizyczne jak i psychiczne, szybko da się we znaki. W takich warunkach ciężko mówić o jakimkolwiek postępie.
Jakie są dobre buty snowboardowe:
- ciepłe (mają dobrą warstwę izolacyjną);
- wodoodporne;
- wygodne (nie mogą uwierać w łydce czy kostce);
- dopasowane (odpowiedni rozmiar);
- stabilnie trzymają kostkę, unieruchamiając piętę;
- są dobrane do twojego stylu jazdy i doświadczenia – co nie jest żadnym odkryciem, bo tyczy się to niemal każdego rodzaju sprzętu. Warto jednak, żeby szczególnie początkujący snowboarder dobrze się zastanowił, czego zamierza szukać;
- mają możliwość dostosowanie wewnętrznej wyściółki.
Buty snowboardowe miękkie są najpowszechniej używane do stylu wolnego. Wykonane są z elastycznego, wodoodpornego i izolującego materiału. Za trzymanie kostki i pięty odpowiada tu wkładka wewnętrzna. Aby zapobiec zbędnym uciskom, tylna część tego rodzaju buta powinna wystawać ponad tylna stronę wiązania, a okolice podbicia muszą być odpowiednio miękkie.
Buty snowboardowe twarde są natomiast wykonane z plastiku i bardziej przypominają buty narciarskie. Są przypinane do deski wyłącznie za pomocą wiązań twardych. W tym rodzaju butów za usztywnienie kostki odpowiada zewnętrzna skorupa. Elastyczność w płaszczyźnie bocznej i wzdłużnej można regulować. Aby zapobiec wystawaniu krawędzi buta poza wąska deskę typu alpinie, podeszwa buta w części przedniej i tylnej jest ścięta. Odpowiednie usztywnienia są ważne w przeciwdziałaniu kontuzjom rodzącym się na skutek mikrourazów powstających w pobliżu stawu skokowego i śródstopia.
Oba opisane powyżej rodzaje butów posiadają skalę twardości, która charakteryzuje ich elastyczność. Miękkość i twardość buta jest określana w skali (flex) od 1 do 10, gdzie 1 oznacza but bardzo miękki, a 10 bardzo twardy. Należy pamiętać, żeby buty nigdy nie były twardsze od wiązań deski, której używasz.
- buty snowboardowe miękkie o niskiej skali twardości są najczęściej wybierane przez osoby początkujące i jeżdżące freestyle, ponieważ dają swobodę ruchu i „wybaczają” techniczne niedociągnięcia.
- freeride również wymaga butów miękkich, ale ze względu na prędkość i przeciążenia - o nieco większej twardości. Dzięki temu stopa jest bardziej usztywniona, co daje większą kontrolę nad deską przy dużych prędkościach.
- twardsze buty snowboardowe oznaczają większą stabilność, dlatego będą bardziej odpowiadały odważnym freeriderom i zaawansowanym freestylerom, którzy potrzebują lepszego oparcia przy lądowaniu. Dla rozmiłowanych w boardercrossie najlepsze będą jak najsztywniejsze buty.
- większa giętkość buta (czyli tak zwany flex) – przedział na skali od 1 do 4 – są dostosowane do początkujących snowboardzistów oraz tych, którzy chcą zakosztować jibbingu.
- buty snowboardowe o średniej skali twardości (4-6) są dobre dla jazdy all round, czyli zarówno na wyznaczonych trasach zjazdowych jak i poza nimi. Większość snowboardzistów poradzi sobie z takimi średnio-twardymi butami praktycznie na każdej nawierzchni – bardziej zaawansowani wybiorą je do jazdy w snowparku. Dla mniej zaawansowanych będą idealne do jazdy wysokogórskiej. Dobrym przykładem takich butów jest np. model 32 Lashed.
- twarde buty snowboardowe, bardziej czułe na manewry i szybciej wchodzące na krawędzie, są przeznaczone dla tych, którzy chcą wycisnąć z siebie i ze swojej jazdy trochę więcej. Dają największą kontrolę nad prowadzeniem deski podczas szybkiej jazdy oraz przy radykalnych skrętach. Sztywność tych butów ma jeszcze jedną zaletę – dzięki niej buty, przez przełożenie sił, dają znakomitą przyczepność krawędzi deski do podłoża. Tego typu buty są używane do jazdy na deskach typu alpinie. Są one bardzo podobne do narciarskich, ale w odróżnieniu od nich mają większy kąt pochylenia cholewy.
Podsumowując: elastyczność buta jest bezpośrednio związana ze stylem jazdy jaki zamierzasz uprawiać, czyli: freestyle – buty bardziej elastyczne, freeride – twardy but zewnętrzny i elastyczna wkładka (tzw. but wewnętrzny).
Podstawowym elementem budowy buta snowboardowego jest z reguły but wewnętrzny (czyli wkładka) i but zewnętrzny (czyli skorupa). Oprócz nich można wyróżnić:
- Język – musi być odpowiednio twardy, żeby umożliwić stabilną postawę podczas jazdy, a jednocześnie pozwolić na swobodne zginanie nóg podczas manewrowania deską.
Coraz częściej można spotkać się z językiem 3D (m.in. Flow, DC, Rossignol, Ride, Northwave). Jest on zaprojektowany w taki sposób, aby dopasowywał się do naturalnej krzywizny dolnej części nogi. Dzięki temu jest elastyczny, nie uwiera i nie obciera podczas jazdy. W przeciwieństwie do tradycyjnych butów, w których wierzch jest szyty w dwóch miejscach, aby dostosować krzywiznę i wygięcie części goleniowej buta do nogi, w języku 3D konstrukcja jest bezszwowa.
- Pięta buta – firma Rome zastosowała tu poprzecznie perforowaną gumę na pięcie, co pozwoliło na optymalne jej połączenie z wysoką tylną częścią wiązania miękkiego, czyli highbackiem. Ma to znaczenie zarówno dla samego komfortu jazdy, jak i dla szybkości reakcji ridera.
- Cholewka – inną znajdziemy w butach damskich, inną w męskich. Damskie cholewki muszą być nie tylko optymalnie dostosowane do kształtu łydki kobiety, ale i nie powodować zmęczenia mięśni po długiej jeździe. Dlatego w kobiecych modelach butów DEELUXE tylna część cholewki została wycięta, co zapewnia maksimum komfortu oraz zapobiega „wpijaniu” się buta w łydkę (system Soft Cuff).
- But zewnętrzny – materiał i jakość wykonania to te czynniki, które w przeważającej mierze decydują o trwałości, nieprzemakalności i odpowiedniej sztywności butów.
- Wkładka (but wewnętrzny) – wkładki wewnętrzne mogą być zintegrowane z butem (nie wyjmowane) lub samodzielne. Te pierwsze pozwalają lepiej „wyczuwać” deskę. Drugie natomiast umożliwiają łatwe suszenie oraz zapewniają lepszą izolację cieplną.
wytłaczane – wykonane z miękkiej pianki poliuretanowej; proste i funkcjonalne.
szyte – wykonywane z lepszych materiałów, czasem ze skórzanymi elementami, lepiej dopasowują się do stopy. Niestety szybko się rozbijają, szczególnie przy dużym przepoceniu lub przemoczeniu.
termoformowalne – dopasowują się do stopy pod wpływem temperatury ciała; są bardzo ciepłe i wygodne. W celu dopasowania wkładki należy pochodzić w butach jakiś czas po jej zakupie.
termoflex – najcieplejsze i najlepiej układające się do stopy; podczas zakupu wygrzewane w specjalnym piecu i dopasowywane do stopy przyszłego ridera. Ale uwaga: raz dopasowana wkładka nie zmienia swojego kształtu, dlatego kupno używanego buta z tego typu wkładką nie jest zalecane.
- Dodatkowe elementy, które poprawiają trzymanie stopy w bucie to własny system sznurowania wkładek, a także usztywnienia występujące zarówno w bucie wewnętrznym jak i zewnętrznym. Producenci stosują też inne systemy poprawiające trzymanie pięty czy stabilizujące staw skokowy. Dostępne są np. żelowe poduszki, które chronią palce i kostki. Firma Flow proponuje Air Techonology, czyli poduszkę powietrzną umieszczona pod piętą buta. Ciekawostką mogą być też warstwy antybakteryjne, które zapobiegają (przynajmniej po części) utrzymywanie się przykrych zapachów. Warto też zwrócić uwagę, czy buty mają systemy blokujące wkładkę w bucie, które zapobiegają jej przesuwaniu się.
- System wiązania – większość butów ma usuwalny but wewnętrzny, który ma niezależny system wiązania. Osobnym systemem jest system sznurowania buta zewnętrznego. Wkładka, która nie ma osobnego systemu wiązania ma w zamian elastyczną taśmę bądź mocowanie velcro (łatwa w użyciu tkanina określana popularnie jako rzep).
Można się spotkać z rozmaitymi funkcjonalnymi dodatkami, jak np. blokujące sznurowadła haczyki czy linki pokryte teflonem. Z takim rozwiązaniem można się spotkać w modelach firmy Rome, która zastosowała alu-haki ze stoperem, dzięki którym można regulować siłę naciągu sznurówek. Dodatkowo firma ta stosuje też system lockable zonal lacing, który pozwala na szybką blokadę sznurowadeł oraz kontrolowanie siły docisku oraz InOut Lacing, który umożliwia ściśnięcie pięty po całkowitym zawiązaniu buta.
Ciekawy system sznurowania zastosowała firma Flow. BOA Focus ma dwa niezależne systemy ściągające, co pozwala na strefową regulację sił – oddzielnie dla łydki i stopy. Ten system można też spotkać w butach firmy DC i Rome. Technologia BOA Coiler umożliwia natomiast szybkie, dokładne i łatwe dopasowanie oraz zapewnia doskonałe trzymanie w okolicach kostki.
Prawodopodobnie najskuteczniejszy i najszybszy system dostępny obecnie na rynku oferuje firma Burton. W systemie Speed lacing but wiążemy poprzez zaciągnięcie dwóch sznurówek z bardzo wytrzymałego materiału i zahaczeniu ich na specjalnych knagach. Jedna sznurówka odpowiada za dolną strefę buta, natomiast druga za górną. Dzięki temu jesteśmy w stanie bardzo precyzyjnie dowiązać buta. Łatwość wiązania jest tu niewątpliwą zaletą, bo w końcu kto lubi na mrozie męczyć się z klasycznymi sznurówkami? System Speed lacing można wygodnie obsługiwać w rękawiczkach. Jest on znacznym udogodnieniem dla kobiet, ale także ich partnerów, którzy nie będą musieli wiązać butów swoim partnerkom – bez użycia dużej siły będą mogły robić to same. System Speed lacing można znaleźć już w modelu męskim Ruler (i w modelach wyższych) oraz damskim Emerald (i w modelach wyższych).
- Podeszwa – jej konstrukcja powinna umożliwiać swobodę poruszania się po stromiźnie stoków lub po oblodzonym terenie. Chodzi tu w głównej mierze o rodzaj bieżnika. Dodatkowymi elementami poprawiającymi komfort jazdy są wkładki umiejscowione w podeszwie buta i absorbujące drgania - zarówno podczas jazdy jak i podczas skoków. Firmy: Rome i Nitro stosują np. lekką piankę EVA (tworzywo używane praktycznie do każdego modelu sprzętu mającego na celu ochronę zdrowia podczas wykonywania ewolucji) znajdującą się w butach między stopą a podeszwą, która dodatkowo absorbuje drgania. Dodatkowo buty firmy Nitro są wyposażone w zintegrowany z podeszwą buta system Airbag, który zapewnia maksymalną amortyzację drgań w okolicach pięt. Sztywność podeszwy odpowiada sztywności buta. Zbyt miękka będzie powodowała bóle stóp. Najlepiej, żeby przód i tył podeszwy był wzmocniony i przyszyty do buta zewnętrznego.
W butach snowboardowych bardzo istotna jest warstwa izolacyjna buta, zróżnicowana w modelach męskich i damskich. Oba oczywiście muszą zapewniać dobrą izolację termiczną. Kobiety mają słabiej niż mężczyźni ukrwione stopy, więc marzną one szybciej. To wymusza zastosowanie odpowiedniej, bardziej wydajnej warstwy termicznej. Natomiast mężczyźni podczas wysiłku wydzielają większą ilość ciepła, co w połączeniu z lepszym ukrwieniem kończyn sprawia, że mężczyznom bliżej do przegrzania niż zmarznięcia..., choć oczywiście od tej zasady bywa wiele wyjątków.
Może ci się wydawać, że wszystko, czego potrzebujesz, to wybrać najdroższe, najbardziej zaawansowane z dostępnych butów i będziesz ustawiony. Ale nie o to chodzi. Tanie buty niekoniecznie równają się tym złym, sprawiającym ból. Za to buty nieodpowiednie jak najbardziej. Dlatego gdy już wybierzesz się do sklepów ze sprzętem snowboardowym, nie wstydź się pytać oraz podać sprzedawcy jak najwięcej informacji dotyczących stylu jazdy jaki uprawiasz, bądź planujesz uprawiać. Innych butów potrzebuje freerider rozdziewiczający dzikie tereny, a innych ktoś uprawiający jibbing. Tylko w ten sposób dokonasz najlepszego i świadomego wyboru na co wydasz, niemałe przecież, pieniądze. Jak już wcześniej wspominałam – różne są potrzeby kobiet i mężczyzn, stopnie twardości i systemy wiązań. Jeśli np. używasz wiązań typu step-in, to potrzebujesz butów stworzonych z myślą o takich właśnie wiązaniach.
Coś takiego jak obiektywnie najlepsza para butów po prostu nie istnieje. Jeśli buty nie pasują tak, jakby były stworzone z myślą o twoich stopach, to na nic się zdadzą najbardziej udziwnione i wyrafinowane technologie. Buty snowboardowe są konstruowane na podstawie szablonów standardowych kształtów stopy. Tyle, że każdy producent używa innych szablonów, z których siłą rzeczy jedne będą kompatybilne z kształtem twojej stopy, inne nie. Jedyne wyjście z tej sytuacji, to przymierzyć jak najwięcej par od różnych producentów. Optymalnie jeśli masz możliwość przymierzyć buty nawet 5 różnych producentów. Wtedy dajesz sobie możliwość na znalezienie najwygodniejszych dla siebie.
Dwa najważniejsze parametry:
- odpowiednie dopasowanie: generalnie buty muszą być dobrane w sam raz. Nie mogą być ani za małe, ani tym bardziej za duże. Jeżeli jest problem z odpowiednim dobraniem rozmiaru, najlepiej wyciągnąć wkładkę wewnętrzną, postawić na niej stopę i ocenić – jeśli palce kończą się mniej więcej 0,5 cm przed końcem, to rozmiar jest optymalny. Jeśli jednak mamy problem z dobraniem butów, to lepiej kupić mniejsze – nawet o pół numeru w stosunku do rozmiaru normalnego buta – niż za duże. Z czasem buty się rozchodzą i wewnątrz pojawi się luz. Dlatego nawet mniejsze buty z czasem okażą się dla nas tymi idealnie dopasowanymi. Rozmiar buta jest też ważny przy okazji doboru deski – jeśli kupujemy rozmiar większy niż 44-45, lepiej wtedy zaopatrzyć się w deskę typu „wide”
WAŻNE: Zawsze dopasowuj wiązania do butów, nigdy odwrotnie. Wiązania występują w rozmiarach S, M, L oraz XL.
- sztywność: większa sztywność nie tylko daje lepszą kontrolę nad deską, ale też lepiej zabezpiecza staw skokowy i śródstopie. Przymierzając but sprawdzamy, czy ugina się do przodu (na tyle, na ile umożliwia to stopień jego twardości) i na boki (nieznacznie; część producentów podaje już także ten parametr). Uwaga: but nie ma prawa uginać się do tyłu! Pamiętaj też, że rozmiar rozmiarowi nierówny i różne marki dysponują nieco inną rozmiarówką.
- przymierzaj zawsze w skarpetach, w których zamierzasz jeździć;
- sprzedawca powinien zmierzyć najpierw twoją stopę i podsunąć ci odpowiedni rozmiar buta;
- połóż deskę i wepnij w mocowania buty, które masz na sobie;
- pochyl się i zegnij kolana (możesz się przy tym o coś podeprzeć, aby pozycja była jak najbardziej zbliżona do tej na stoku). Częstym błędem popełnianym na tym etapie przymiarki jest podciąganie pięty do góry stojąc prosto. Nie odzwierciedla to ruchów, które będziesz wykonywać podczas jazdy na snowboardzie.
- po zasznurowaniu (but miękki) lub dopięciu (but alpine) buta pięty nie powinny się przesuwać;
- kiedy pochylasz się do przodu i czujesz, że pięta unosi się wtedy do góry, zacieśnij paski i klamry, a jeśli to nie pomoże – przymierz buty rozmiar mniejsze;
- po zasznurowaniu/zapięciu palce stóp nie powinny dotykać ścianek buta.
Są 2 rodzaje butów i pasujących do niech wiązań: standardowe na klamry i step-in. Przy doborze modelu buta i jego rozmiarów postępujemy tak samo w przypadku każdego z nich. Buty typu step-in są twardsze, ale z czasem miękną. Buty i wiązania są ze sobą ściśle powiązane, dlatego im lepiej je dobierzesz, tym łatwiej będzie ci kontrolować swoją deskę.
Buty typu step-in powinny mieć mocny pasek przy kostce, który przyczepiony do buta, przytrzyma piętę przy desce. Jest to ważne kiedy podczas jazdy przenosimy ciężar ciała na palce. Dlatego lepiej unikać mocowań typu velcro. Lepszy będzie szeroki pasek z plastikowym zaczepem, gdyż jest lepiej przystosowany do dużych obciążeń.
Częsty dylemat początkujących snowboardzistów dotyczy tego, czy warto wydawać z marszu dużo pieniędzy na porządne buty snowboardowe i czy jest to inwestycja na lata. Obiektywnie rzecz biorąc żywotność takich butów zależy od stopnia ich eksploatowania, ale przy dobrych wiatrach jedna para wystarczy na parę lat. Dlatego warto zainwestować, zwłaszcza, że dobre buty można spokojnie kupić w przedziale 500-800 złotych.
Buty snowboardowe to najważniejsza część zestawu snowboardowego. W bucie spędza się najwięcej czasu - nie tylko jeżdżąc na desce, ale też np. w schronisku. Dlatego tak ważne jest, żeby były dobrze dopasowane i wygodne.
Tekst: Marta Bajsarowicz
Zdjęcia: sxc.hu / DC / Burton / New Balance
