Już 4 tys lat temu na terenie Skandynawii ślizgano się na lodzie, a ówczesne buty przypominające łyżwy wykonane były z kości zwierzęcych. Pierwsze metalowo-drewniane pojawiły się w XIX wieku, ale dopiero w XIX wieku powstały pierwsze łyżwy ze stali. Dziś wybór łyżew jest ogromny, a wraz z nim powstaje dylemat. Jakie łyżwy wybrać?
Jeśli nigdy w życiu nie mieliście łyżew na nogach, najprostszym sposobem rozeznania się w tematyce łyżew będzie skorzystanie z wypożyczalni, która mieści się praktycznie przy każdym lodowisku. Wadą takiego sprawdzenia sprzętu jest to, że łyżwy dostępne na większości lodowisk są delikatnie mówiąc mocno wyeksploatowane.
Najłatwiej dopasować sznurowane łyżwy ze skórzaną cholewką czyli tzw. figurówki - takich łyżew jest też najwięcej w wypożyczalniach. Łyżwy plastikowe zawsze są wyposażone w tzw. but wewnętrzny (podobnie jak buty narciarskie), a oprócz sznurowadeł (lub zamiast nich) mogą posiadać mniej lub bardziej wyszukany system zapięć. Niekoniecznie jednak bardzo futurystyczny i designerski sposób zapinania buta będzie wygodny w użyciu, a co najważniejsze będzie dobrze trzymał nogę. Trzeba koniecznie sprawdzić, czy kiedy staniemy na łyżwach, płoza nie przesuwa się na boki.
Przymierzając się do zakupu łyżew warto też zwrócić uwagę na to, czy łyżwy posiadają wymienne płozy i czy są one wykonane ze stali nierdzewnej. Sprawdźmy też język – powinien być odpowiednio gruby i miękki od środka, co zminimalizuje ból i puchnięcie nóg spowodowane przez wrzynające się sznurowadła. Podczas kupowania łyżew trzeba zwrócić uwagę na to, czy mierzymy właściwe dla siebie łyżwy pod względem szerokości stopy. Na językach powinno znajdować się oznaczenie D - dla łyżew wąskich lub E - dla łyżew szerokich.
Łyżwy figurowe to skórzane, wiązane buty przymocowane na stałe do metalowej płozy, która jest dostosowana do tej dyscypliny sportu. Z przodu tej metalowej płozy znajdują się ząbki, które służą łyżwiarzowi do wykonania ewolucji na lodzie. Sama płoza ma kształt wklęsłego półkola. Dzięki temu dotyka ona lodu w dwóch punktach, które nazywane są krawędziami (zewnętrzna oraz wewnętrzna). W trakcie jazdy łyżwiarz może kłaść większy nacisk na jedną z krawędzi w zależności od sposobu jazdy oraz zapotrzebowania na jakąś ewolucję. Łyżwy figurowe są przeznaczone dla osób preferujących jazdę spokojną, gdyż ząbki którymi zakończona jest przednia część płozy mogą w trakcie szybkiej jazdy przeszkadzać, a nawet doprowadzić do wywrotki. Ponadto wydłużona płoza oraz wspominane ząbki ułatwiają jazdę początkującym, dlatego taki rodzaj łyżew jest polecany dla osób zaczynających przygodę z łyżwiarstwem.
Łyżwiarstwo figurowe jest jedną z najpopularniejszych dyscyplin zimowych. Zawodnicy wykonują dodatkowe akrobacje: skoki, piruety, kroczki, spirale i podnoszenia, przy których pomagają im specjalne ząbki przy płozie łyżwy. Po części sport ten przypomina gimnastykę artystyczną i wymaga wielu zdolności m. in. tanecznych, poczucia rytmu, dobrej gibkości ciała oraz koordynacji ruchów. Zawodnicy w rytm muzyki przedstawiają wybraną przez siebie choreografię w następujących konkurencjach:
Łyżwy hokejowe
Łyżwy hokejowe podobnie jak łyżwy figurowe składają się z płozy, jednak jest ona wykonana z twardszej stali niż w wypadku łyżew figurowych. Płoza również ma kształt wklęsłego półkola, dzięki czemu tworzą się krawędzie, jest ona przymocowana do buta 2 lub 3 tzw. „kominami” z lekkiego, ale twardego tworzywa sztucznego. But z kolei wykonany jest przeważnie ze skóry lub z tworzywa, sznurowany, ale przede wszystkim bardzo twardy. Zawdzięcza to między innymi zabezpieczeniom na kostki i ścięgno Achillesa. Dzięki temu, że płozy nie są wydłużone i nie mają ząbków zawodnicy mogą szybko i zwinnie poruszać się po lodzie.
Mecze hokejowe odbywają się na specjalnie przystosowanych lodowiskach (na ogół krytych). Każdy zawodnik wyposażony jest w kij, łyżwy, odpowiednie ochraniacze całego ciała i kask. Krążek do gry wykonany jest z twardego kauczuku, który zawodnicy trącając kijami starają się wbić do bramki przeciwnika. Na lodzie może przebywać do 6 zawodników jednej drużyny. Mecz składa się z 3 części zwanych tercjami, z których każda trwa 20 minut.
Sprzęt do łyżwiarstw szybkiego (inaczej łyżwy panczenowe) raczej nie nadają się do jazdy rekreacyjnej. Są one przystosowane do typowo długich ruchów dzięki, którym zawodnicy osiągają prędkości dochodzące do 60 km/h. Łyżwa panczenowa składa się z długiej płozy wychodzącej za i przed buta. Oczywiście płoza ma również krawędzie. But może być wykonany, ze skóry lub tworzywa sztucznego i sięga do kostki. Łyżwy te raczej nie są ogólnie dostępne w sklepach i zazwyczaj trzeba je zamówić u producenta.
Łyżwiarstwo szybkie polega na przejechaniu przez zawodnika w jak najszybszym czasie określone dystansu na torze lodowym. Łyżwiarze startują w parach i każdy z nich jedzie na zmianę po torze wewnętrznym i zewnętrznym. Najważniejszy jest jednak czas przejazdu, a nie to czy zawodnik wygrał czy przegrał ze swoim rywalem z pary (przy ustalaniu klasyfikacji bierze się pod uwagę czasy wszystkich zawodników). Jak w każdej dyscyplinie, gdzie liczy się czas i w tej coraz większą rolę odgrywa nowoczesny sprzęt, przede wszystkim kostiumy zawodników, które muszą cechować się dobrą aerodynamiką - uczestnik zawodów ubrany jest w strój z kapturem nadający opływowy kształt ciała.
Odmianę łyżwiarstwa szybkiego stanowią zawody rozgrywane na krótkim torze (ang. short track). W tej konkurencji w wyścigu startuje kilku zawodników. W odróżnieniu od zawodów na długim torze liczy się tutaj miejsce, które zawodnik zajmie w wyścigu.
Ważne jest, aby na bieżąco o niego dbać, a do tego przede wszystkich zalicza się to, żeby nie chodzić w łyżwach po betonie, bo tępimy wtedy krawędzie. Odpowiednio często powinniśmy również ostrzyć płozy.
Dla osób często jeżdżących na łyżwach, ostrzenie powinno odbywać się po ok. 10 godz jazdy, dla osób jeżdżących rzadko raz na dwa miesiące, ale tutaj powinniśmy głównie kierować się tym, jak nam się jeździ i jeśli wyczuwamy, że łyżwy nam się rozjeżdżają, to powinniśmy je naostrzyć. Koszt ostrzenia to od 5 do 10 zł.
Tekst: Natalia Tomasiak
