Artykuł zawiera uwagi na temat sprzętu potrzebnego do uprawiania zimowego trekingu w górach typu alpejskiego.
Czekan zbudowany jest ze styliska zakończonego u dołu grotem, a u góry głowicą, posiadającą z jednej strony dziób, a z drugiej łopatkę lub młotek. Długość styliska jest bardzo zróżnicowana i wynosi od 40 cm nawet do 90 cm, podobnie jak kształt - od prostego kija, po styliska gięte pod różnym kątem, nawet kilkukrotnie. W dolnej części większość stylisk ma zrobiony z gumy uchwyt, od bardzo prostych po bardzo wyszukane. Podobnie zróżnicowana jest budowa dziobu - najczęściej jest to płaska płytka z różnymi ząbkami u dołu, często z otworami zmniejszającymi wagę. Można także spotkać wysoce techniczne czekany, których dziób ma kształt rurki lub półrurki. Łopatki i młotki między sobą różnią się nieznacznie, a różnice te nie mają większego znaczenia. Dodatkowo czekan posiada pętlę nadgarstkową, mocowaną albo do głowicy lub górnej części styliska lub ruchomą - przesuwaną po stylisku.
W sprzedaży dostępnych jest mnóstwo czekanów, większość jednak jest przeznaczona do wspinaczki. Tak zwane czekany turystyczne, czyli przeznaczone do trekingu, mają:
- proste stylisko
- kąt pomiędzy styliskiem a dziobem w okolicach 90-80 stopni
- łopatkę
Pozostałe czekany, w szczególności z giętym styliskiem oraz z młotkiem (czekanomłotki) są przeznaczone do wspinania. Część z nich można stosować także do turystyki (te z nieznacznie zgiętym styliskiem i posiadające u dołu grot).
Nie należy kupować zbyt długiego czekana. Nie ma on bowiem zastępować kijków trekingowych. Czekana używa się na stokach o znacznym nachyleniu (30 i więcej stopni), trzymając go w ręce dostokowej (górnej). Jeśli stylisko będzie zbyt długie, będziesz musiał wysoko unosić rękę, co bardzo utrudnia manewrowanie czekanem i jest bardzo niewygodne. Optimum to 40-50 cm dla osoby o wzroście 160 cm do 55-65 cm dla osoby o wzroście 180 cm.
Dość istotny parametr. Do trekingu najlepsze są czekany jak najlżejsze, będziesz mniej nosić. Duża waga czekana jest istotna jedynie przy osadzaniu punktów asekuracyjnych (haki, igły do traw) oraz przy wbijaniu dziobu czekana w lód - obie te sytuacje w trekingu nie występują.
Dziób w czekanie może być prosty lub zakrzywiony w kształcie łuku z wypukłością skierowaną ku górze lub ku dołowi (tzw. ostrze bananowe). Najlepsze są te ostatnie - najłatwiej je wyciągnąć po wbiciu w twarde podłoże (lód, "beton"), najtrudniej te z wypukłością skierowaną ku górze - taki kształt ma niestety większość czekanów turystycznych. Z drugiej strony turyści nastawieni tylko i wyłącznie na treking bardzo rzadko poruszają się po stokach o nachyleniu wymagającym asekuracji przez wbicie dziobu. Zaletą natomiast tego typu ostrzy jest lepsze trzymanie w lodzie. Turystyczne czekany mają zazwyczaj mniejszą liczbę ząbków na spodniej stronie - ich ilość i kształt w trekingu nie ma większego znaczenia. Należy jeszcze zwrócić uwagę na tzw. kąt natarcia (patrz rysunek powyżej). Czekany z ostrym kątem natarcia lepiej "siedzą" w lodzie i lepiej zahaczają się o skałę - ma to jedynie znaczenie, jeśli planujesz zaawansowany treking, z elementami łatwej wspinaczki.
W każdym czekanie grot wygląda nieco inaczej, od szpikulca po różne trójkątne płytki. Tak naprawdę nie ma to żadnego znaczenia. Należy jedynie zwrócić uwagę na czekany, które zamiast grotu mają jedynie ścięte pod ostrym kątem stylisko - przeznaczone one są do skialpinizmu, a nie do trekingu.
Zdecydowanie polecam te przymocowane do głowicy lub górnej części styliska. Pętle "suwane" najczęściej "zacinają" się na mokrym od śniegu stylisku i trudno je przesunąć przy zmianie chwytu czekana. Pętla przeznaczona do trekingu nie musi być wymyślna, można ją zrobić z powodzeniem samemu z taśmy asekuracyjnej (dostępna w sklepach wspinaczkowych lub na allegro) o długości ok. 80-100 cm - jej długość powinna być nieco krótsza od styliska, tak by przy chwycie za dolną część styliska była naprężona. Dostępne są także w sprzedaży (ale trzeba kupić osobno) długie pętle składające się z taśmy przekładanej przez tułów i długiej, sprężystej (na gumce) smyczy mocowanej do głowicy czekana. Pętla generalnie zapobiega zgubieniu czekana w czasie lotu, więc należy zwrócić uwagę, by nie spadała zbyt łatwo z nadgarstka (najlepiej jeśli ma regulację).
owinięcie dolnej części styliska guma poprawia chwyt i zmniejsza utratę ciepła w dłoni, spowodowaną trzymaniem metalowego czekana. Część czekanów nie posiada uchwytu - można go zastąpić rękawicami pokrytymi na wewnętrznej części kevlarem lub gumą. Bardziej wymyślne uchwyty posiadają czekany wspinaczkowe, niektóre nawet po dwa, ale to powoduje, że nie nadają się one do autoasekuracji.